Daliegaten

Het meer maakte het moeras toegankelijk. Vissers vonden daar hun vangst en mensen konden erheen vluchtten als de Vikingen meer plunderden dan handel dreven. Rond het jaar 1000 bouwden mensen daar hutjes, groeven greppels om het moeras te ontwateren en landbouwgrond te krijgen. Zoetermeer was geboren.

Verder weg in het oosten volgden anderhalve eeuw later pioniers die het land langs opgeworpen kades geschikt maakten voor landbouw. Dat was langs de Rokkeveense- en Zegwaartseweg. Het begin van het dorp Zegwaart.

Gat graven

De oudste bewoners van Zoetermeer en Zegwaart hielden zich bezig met akkerbouw en veeteelt. Het veen, dat toen in deze omgeving de ondergrond vormde, was echter geen ideale landbouwgrond. Om het veen te verrijken met kalk, vermengde men het met klei, die daarvoor speciaal werd opgegraven. Omdat het veenpakket soms wel vijf á zes meter dik was, was het opdelven van deze klei een hele klus. De middeleeuwers moeten veel last hebben gehad van het grondwater, waardoor de klei waarschijnlijk in enigszins vloeibare vorm moest worden gewonnen. Na uitdelving gooiden de boeren de overgebleven ‘daliegaten’ dicht met veen en huisafval.

Drassige afvalput

Met het turfsteken, dat in Zoetermeer vanaf de veertiende en vijftiende eeuw in opkomst was, zijn veel resten van de oudste bewoning verloren gegaan. De bodems van de daliegaten vormen nog de enige overblijfselen uit deze vroege periode, omdat deze in de klei zijn achtergebleven. Door het verwijderen van het veen ontstonden diepe plassen, die vanaf de 17de eeuw weer zijn drooggemalen. In de kleigrond die toen droogviel, bleven de bodems van de daliegaten drassige plekken. Uit archeologisch onderzoek van enkele van deze daliegaten, onder andere aan de Europaweg, blijkt dat Zoetermeer waarschijnlijk al rond het jaar 1000 bewoond was.